Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

numinis N N

  • 1 nūmen

        nūmen inis, n    [2 NV-], a nod ; hence, a command, will, authority: magnum numen unum et idem sentientis senatūs: Caesareum, O.: adnuite, P. C., nutum numenque vestrum Campanis, L.— The divine will, power of the gods, divine sway, supreme authority: deo, cuius numini parent omnia: di suo numine sua templa defendunt: Nullum numen habes, si sit prudentia (to Fortune), Iu.— God-head, divinity, deity, divine majesty: deorum inmortalium numen placare, Cs.: numina Palladis, V.: per Dianae numina, H.— A divinity, deity, god, goddess: caeleste, L.: Numina laeva, V.: promissaque numine firmat, i. e. by calling to witness, O.: Vadimus haud numine nostro, unpropitious, V.: hospes numinis Idaei, Iu.: numinis loco habere, Ta.: violatum Augusti, Ta.— Sing collect.: sorores vocat, inplacabile numen, O.
    * * *
    divine will, divinity; god

    Latin-English dictionary > nūmen

  • 2 aspiratio

    aspīrātio, ōnis, f. (aspiro), das Anwehen, Anhauchen, I) eig.: A) im allg.: aëris, das Anwehen, Anhauchen der Luft, Cic.: u. so ventorum, Lact.: quae omnia fiunt et ex caeli varietate et ex disparili aspiratione terrarum (anwehende Aus dünstung), Cic. – B) als gramm. t. t., der Anhauch, die Aspiration, u. meton. = der Buchstabe H, Cic. or. 160. Quint. 1, 4, 9 u. 14 ö. Fronto de b. Parth. p. 221, 11 N. (Plur.). Prisc. 1, 5; 1, 24 u. ö. Serv. Verg. Aen. 1, 17. – II) übtr.: a) die göttliche od. dämonische Eingebung, asp. dei, Interpret. Iren. 3, 21, 2: asp. caelestis, Cassiod. var. 11, 2 extr.: daemonum aspiratio u. aspirationes, Tert. apol. 22. Lact. 2, 14, 10. – b) der Gunsthauch, die Gunst, asp. superni numinis, Amm. 15, 2, 8: asp. numinis caelestis, Amm. 26, 1, 5.

    lateinisch-deutsches > aspiratio

  • 3 merces

    [ABCU]A - mercēs, mercēdis, f.: [st1]1 [-] récompense pour un travail, salaire, paye, solde, gages, appointements, honoraires.    - Germanos mercede arcessere, Caes. BG. 1: engager les Germains comme mercenaires.    - mercede diurnā aliquem conducere, Hor.: prendre un homme de journée.    - haec merces erat dialecticorum, Cic. Ac. 2, 30, 98: tels étaient les honoraires des dialecticiens.    - mercedes scenicorum, Suet. Tib. 34: salaire des acteurs.    - ne ars tanta abduceretur ad mercedem atque quaestum, Cic. Div. 1, 41, 92: de peur qu'un si grand art ne dégénérât en un métier mercenaire.    - non aliā bibam mercede, Hor. C. 1: je ne boirai qu'à ce prix (cette condition).    - pro quā mercede, Virg.: en récompense de ce que, parce que.    - sine mercede, Phaed.: sans profit, sans résultat.    - unā mercede duas res adsequi, Cic. Rosc. Am.: faire d'une pierre deux coups. [st1]2 [-] prix d'un service illégitime ou honteux.    - pretio atque mercede minuere majestatem rei publicae, Cic. Verr. 2, 5: porter atteinte à la majesté de la république par un trafic honteux.    - merces proditionis: le prix d'une trahison.    - priusquam infanda merces perficeretur, Liv.: avant que cet infâme marché fût conclu. [st1]3 [-] salaire, peine, châtiment.    - merces temeritatis, Liv.: le juste prix de sa témérité.    - merces spreti numinis, Liv.: punition pour avoir méprisé l'ordre des dieux. [st1]4 [-] tort, dommage.    - non sine magnā mercede, Cic. Tusc. 3, 6, 12: non sans grave préjudice.    - mercede suorum, Virg.: pour le malheur des siens.    - magnā res tuas mercede colui, Sen. Tranq. 11, 2: il m'en a coûté beaucoup pour administrer tes biens. [st1]5 [-] intérêt, rente, revenu.    - mercedes habitationum annuae, Caes. B C. 3, 21: loyers des maisons.    - publicanos tertiā mercedum parte relevavit, Suet. Caes. 20: il fit remise aux fermiers publics du tiers de leurs fermages.    - mercedes praediorum, Cic.: revenus de domaines.    - merces aut nummi, Hor.: intérêt ou principal. [ABCU]B - mercēs, arch.: c. merx.
    * * *
    [ABCU]A - mercēs, mercēdis, f.: [st1]1 [-] récompense pour un travail, salaire, paye, solde, gages, appointements, honoraires.    - Germanos mercede arcessere, Caes. BG. 1: engager les Germains comme mercenaires.    - mercede diurnā aliquem conducere, Hor.: prendre un homme de journée.    - haec merces erat dialecticorum, Cic. Ac. 2, 30, 98: tels étaient les honoraires des dialecticiens.    - mercedes scenicorum, Suet. Tib. 34: salaire des acteurs.    - ne ars tanta abduceretur ad mercedem atque quaestum, Cic. Div. 1, 41, 92: de peur qu'un si grand art ne dégénérât en un métier mercenaire.    - non aliā bibam mercede, Hor. C. 1: je ne boirai qu'à ce prix (cette condition).    - pro quā mercede, Virg.: en récompense de ce que, parce que.    - sine mercede, Phaed.: sans profit, sans résultat.    - unā mercede duas res adsequi, Cic. Rosc. Am.: faire d'une pierre deux coups. [st1]2 [-] prix d'un service illégitime ou honteux.    - pretio atque mercede minuere majestatem rei publicae, Cic. Verr. 2, 5: porter atteinte à la majesté de la république par un trafic honteux.    - merces proditionis: le prix d'une trahison.    - priusquam infanda merces perficeretur, Liv.: avant que cet infâme marché fût conclu. [st1]3 [-] salaire, peine, châtiment.    - merces temeritatis, Liv.: le juste prix de sa témérité.    - merces spreti numinis, Liv.: punition pour avoir méprisé l'ordre des dieux. [st1]4 [-] tort, dommage.    - non sine magnā mercede, Cic. Tusc. 3, 6, 12: non sans grave préjudice.    - mercede suorum, Virg.: pour le malheur des siens.    - magnā res tuas mercede colui, Sen. Tranq. 11, 2: il m'en a coûté beaucoup pour administrer tes biens. [st1]5 [-] intérêt, rente, revenu.    - mercedes habitationum annuae, Caes. B C. 3, 21: loyers des maisons.    - publicanos tertiā mercedum parte relevavit, Suet. Caes. 20: il fit remise aux fermiers publics du tiers de leurs fermages.    - mercedes praediorum, Cic.: revenus de domaines.    - merces aut nummi, Hor.: intérêt ou principal. [ABCU]B - mercēs, arch.: c. merx.
    * * *
        Merces, mercedis, pen. prod. foem. gen. Cic. Loyer et gage qu'on donne pour la besongne, Salaire, Le pris du labeur.
    \
        Merces praediorum. Cic. Revenu et rente.
    \
        Fidem cognoscere hominum magna mercede. Cic. Cherement, Avec grande perte et dommage.

    Dictionarium latinogallicum > merces

  • 4 numen

    numĕn, ĭnis, n. [nuo]    - cf. gr. νεύω (= nuo). [st1]1 [-] signe de tête, mouvement de tête (manifestant la volonté).    - quatientes numine cristas, Lucr.: secouant leurs aigrettes par le mouvement de la tête. [st1]2 [-] volonté, injonction.    - numen mentis, Lucr. 3, 144: la volonté de l'esprit.    - Cic. Quir. 18; Phil. 3, 32. [st1]3 [-] volonté divine, puissance agissante de la divinité.    - Cic. Div. 1, 120; Verr. 4, 107, etc. [st1]4 [-] la divinité, la puissance divine; un dieu, une déesse, une divinité.    - numina sancta Palladis precari, Virg. En. 3: invoquer les grrandes divinités.    - simulacra numinum, Tac. An. 1: les statues des divinités.    - per illos manes, numina mei doloris, Quint. 6 prooem. § 10: au nom de ces mânes, divinités qu'honore ma douleur.    - au fig. numen historiae, Plin. Ep. 9, 27, 1: la puissance divine de l'histoire.
    * * *
    numĕn, ĭnis, n. [nuo]    - cf. gr. νεύω (= nuo). [st1]1 [-] signe de tête, mouvement de tête (manifestant la volonté).    - quatientes numine cristas, Lucr.: secouant leurs aigrettes par le mouvement de la tête. [st1]2 [-] volonté, injonction.    - numen mentis, Lucr. 3, 144: la volonté de l'esprit.    - Cic. Quir. 18; Phil. 3, 32. [st1]3 [-] volonté divine, puissance agissante de la divinité.    - Cic. Div. 1, 120; Verr. 4, 107, etc. [st1]4 [-] la divinité, la puissance divine; un dieu, une déesse, une divinité.    - numina sancta Palladis precari, Virg. En. 3: invoquer les grrandes divinités.    - simulacra numinum, Tac. An. 1: les statues des divinités.    - per illos manes, numina mei doloris, Quint. 6 prooem. § 10: au nom de ces mânes, divinités qu'honore ma douleur.    - au fig. numen historiae, Plin. Ep. 9, 27, 1: la puissance divine de l'histoire.
    * * *
        Numen, numinis, pen. cor. neut. gen. Virgil. La volunté et puissance de Dieu.
    \
        Cultores numinis. Ouid. Adorateurs de Dieu.
    \
        Conscia numina veri. Virgil. Les dieux qui scavent bien si lon dit vray ou non.
    \
        Diuinum numen. Cic. La puissance divine.
    \
        Praesens et propitium alicui numen. Quintil. Favorizant.
    \
        Ibi praesens Dei numen maxime fuit. Liu. Dieu y a bien monstré sa puissance. Bud.
    \
        Numen. Virgil. Dieu.

    Dictionarium latinogallicum > numen

  • 5 aspiratio

    aspīrātio, ōnis, f. (aspiro), das Anwehen, Anhauchen, I) eig.: A) im allg.: aëris, das Anwehen, Anhauchen der Luft, Cic.: u. so ventorum, Lact.: quae omnia fiunt et ex caeli varietate et ex disparili aspiratione terrarum (anwehende Aus dünstung), Cic. – B) als gramm. t. t., der Anhauch, die Aspiration, u. meton. = der Buchstabe H, Cic. or. 160. Quint. 1, 4, 9 u. 14 ö. Fronto de b. Parth. p. 221, 11 N. (Plur.). Prisc. 1, 5; 1, 24 u. ö. Serv. Verg. Aen. 1, 17. – II) übtr.: a) die göttliche od. dämonische Eingebung, asp. dei, Interpret. Iren. 3, 21, 2: asp. caelestis, Cassiod. var. 11, 2 extr.: daemonum aspiratio u. aspirationes, Tert. apol. 22. Lact. 2, 14, 10. – b) der Gunsthauch, die Gunst, asp. superni numinis, Amm. 15, 2, 8: asp. numinis caelestis, Amm. 26, 1, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > aspiratio

  • 6 numen

    nūmen, ĭnis, n. [for nuimen, root nu-; Gr. neuô, nod; Lat. nuo in re-nuo, etc], prop., a nodding with the head, a nod: numen quasi nutus dei ac potestas dicitur, Paul. ex Fest. p. 173 Müll.—Hence, trop., a nod, i. e. command, will.
    * I.
    In gen.:

    ad numen mentis momenque moveri,

    Lucr. 3, 144 (but id. 2, 632, and 4, 179, the correct reading is momine, v. Lachm.).—
    II.
    In partic., the divine will, the will or power of the gods, divine sway (the class. signif. of the word):

    numen dicunt esse imperium, dictum ab nutu: numina sunt, quojus imperium maximum esse videatur,

    Varr. L. L. 7, § 85 Müll.:

    deo, cujus numini parent omnia,

    Cic. Div. 1, 53, 120:

    multa saepe prodigia vim ejus (Cereris) numenque declarant,

    id. Verr. 2, 4, 49, § 107:

    di inmortales suo numine atque auxilio sua templa atque urbis tecta defendunt,

    id. Cat. 2, 13, 29:

    numen interdictumque deorum immortalium,

    id. Pis. 21, 48: nox et Diana, Nunc, nunc adeste, nunc in hostiles domos Iram atque numen vertite, Hor. Epod. [p. 1225] 5, 54.—To Fortune:

    nullum numen abest, si sit prudentia,

    Juv. 10, 365.—Hence, transf., of the will, might, authority of powerful persons:

    flectere tenta Caesareum numen, numine, Bacche, tuo,

    Ov. Tr. 5, 3, 45; cf. id. P. 4, 13, 24:

    annuite, Patres Conscripti, nutum numenque vestrum invictum Campanis,

    Liv. 7, 30; cf.:

    quanta potestas, quanta majestas, quantum denique numen, sit historiae,

    Plin. Ep. 9, 27, 1.—
    B.
    Godhead, divinity, deity, divine majesty, etc.:

    numina Palladis,

    Verg. A. 3, 543:

    per Dianae numina,

    Hor. Epod. 17, 3:

    venerantur numina nymphae, Mygdonidesque nurus,

    Ov. M. 6, 44:

    audis... positas ut glaciet nives Puro numine Juppiter,

    Hor. C. 3, 10, 8.—Concr., a divinity, deity, a god, goddess:

    caeleste numen,

    Liv. 1, 21, 1; Val. Max. 2, 4, 4; 5, 1, 3; Amm. 19, 1, 4:

    summum,

    Sen. Q. N. 7, 30, 4; Amm. 15, 8, 9; 17, 7, 3 al.:

    templa et effigies numinum,

    Tac. A. 1, 10; 1, 73; 3, 71; 15, 45; Suet. Calig. 22:

    nos magna precati Numina,

    Verg. A. 3, 634:

    si quem Numina laeva sinunt,

    id. G. 4, 7:

    promissaque numine firmat,

    i. e. by calling a god to witness, by an oath, Ov. M. 10, 430:

    vadimus immixti haud numine nostro,

    the divinity not with us, Verg. A. 2, 396, cf. sqq.:

    hospes numinis Idaei,

    Juv. 3, 138:

    in contumeliam numinum,

    Plin. Pan. 11:

    Titus numinibus aequatus est,

    id. ib. 35:

    numinis loco habere,

    Tac. G. 8:

    numina quibus sacrificabat,

    Val. Max. 5, 10, ext. 2:

    ea numina, i. e. Apollo and Diana,

    Tac. A. 3, 61; Plin. 4, 7, 12, § 25; 18, 13, 35, § 132.—Of the manes of a beloved person:

    juro per illos manes, numina mei doloris,

    Quint. 6 prooem. § 10 Spald.

    Lewis & Short latin dictionary > numen

  • 7 aspiratio

    aspīrātio, ōnis f. [ aspiro ]
    1) дуновение, веяние, дыхание ( aeris C)
    3) грам. придыхание, т. е. звук h C, Q
    4) благоприятствование, благоволение (numinis caelestis Amm)

    Латинско-русский словарь > aspiratio

  • 8 contraho

    con-traho, trāxī, tractum, ere
    1) стягивать, сжимать (membrum C, CC; digitos in pugnum PM); втягивать ( collum C); натягивать ( arcum J); стягивать, заживлять ( vulnus CC)
    c. vela C, H, Oубирать паруса
    c. frontem Pl, C etc.морщить лоб
    3) сокращать (frigore contrăhi Hier; pulmones se contrăhunt C; c. tempus epularum PJ)
    contractus frigore Su, Col — закоченевший от холода, но
    contractum frigus V, Sen — холод, от которого коченеют
    4) крепить (вызывать запор), закреплять (alvum, ventrem CC; in senectute alvus contrahitur CC); свёртывать ( fici sucus lac contrahit PM)
    5) ограничивать, умерять (appetitūs C; jura Sil)
    6) собирать, набирать (exercitum VP etc.; magnam classera Nep); сосредоточивать, стягивать (dispersos cives in unam urbem VM; auxilia a finitimis Just)
    7) созывать, собирать (senatum Just etc.; aliquos ad colloquium L); собирать, скоплять, нагромождать (aquam intus in uterum CC; omnis generis commeatum Su; niella PM — о пчёлах; pecuniam Col, Sen etc.; undique libros Su)
    8) соединять, сближать, сочетать ( rudes animos in unum O)
    9) навлекать, причинять, доставлять (molestias aliquā re C; inimicitias domui O; numinis iram sibi O)
    (тж. c. sibi Hirt, O) навлекать на себя, причинять себе, получать
    c. benevolentiam ab aliquo rhH. — снискать чьё-л. благоволение
    c. morbum PMзаболеть
    c. alicui negotium C — наделать кому-л. хлопот, но
    c. negotium (или rem) cum aliquo C etc. — заключить сделку с кем-л.
    nefas c. L — совершить беззаконие, согрешить
    c. matrimonium Just, Su и nuptias Digвступать в брак
    nihil omnino cum aliquo c. C — не иметь решительно ничего общего с кем-л.
    causam certaminis cum aliquo c. velle L — искать повода сразиться с кем-л.
    10) омрачать (horrida tempestas contraxit caelum H)
    c. animum C — огорчаться, приуныть

    Латинско-русский словарь > contraho

  • 9 insto

    īn-sto, stitī, —, āre (part. fut. act. īnstātūrus)
    1) стоять (in aliquā re Pac etc.; semper ante oculos Lcr)
    quod instat V — теперешнее положение, настоящий момент
    3) наступать, близиться, предстоять ( nox instat Sl); надвигаться, угрожать (bellum instat Cs etc.)
    4) (тж. i. vestigiis L etc.) преследовать по пятам, теснить (i. hosti L etc. и hostes Nep; fugienti Eutr; equis vincentibus aliquem H)
    5) усердно предаваться, целиком отдаваться (i. operi V); настойчиво проводить, производить (i. obsidioni acriter QC)
    6) настаивать, усиленно просить, приставать с просьбами (alicui i., ut... C etc.); не переставать, упорно продолжать (i. poscere C)
    7) останавливаться, задерживаться (i. jugis V)

    Латинско-русский словарь > insto

  • 10 averrunco

    ā-verrunco, āre, a) als t. t. der Religionsspr., etw. Böses abwenden, entfernen, Mars pater, te precor... ut calamitates intemperiasque prohibessis, defendas averruncesque, Cato: placuit averruncandae deûm irae victimas caedi, Liv.: omnia haec mala vestri numinis averruncate clementiā, Arnob.: mala averruncare, bona prosperare, Apul.: av. prodigia, Liv.: procul, ut dicitur, averruncetur amentia, Arnob.: absol., di, inquis, averruncent, Cic. ad Att. 9, 2, 1. – b) übtr., verbieten, inita iam consortia vivendi, Ambros. de off. 3, 7, 45. – / Archaist. averruncassint = averruncent, Pacuv. tr. 112. Lucil. 16, 55: u. Infin. Fut. averruncassere, Pacuv. tr. 236.

    lateinisch-deutsches > averrunco

  • 11 constitutor

    cōnstitūtor, ōris, m. (constituo), der Aufsteller, legis, Quint. 3, 6, 43: rerum omnium deus, Lact. 3, 9, 10: deus machinator constitutorque rerum, Lact. 4, 6, 1: pater rerum ac dominus, constitutor moderatorque cunctorum (v. Gott), Arnob. 3, 2: c. sacri certaminis, Corp. inscr. Lat. 10, 515: c. collegii numinis dominorum (näml. Vespasiani et Titi), Corp. inscr. Lat. 6, 10251 a.

    lateinisch-deutsches > constitutor

  • 12 contraho

    con-traho, trāxī, tractum, ere, zusammenziehen, beiziehen, I) vereinigend: 1) eig.: a) zusammen-, beiziehen = ziehend vereinigen, von lebl. Subjj., pituitam, semen, Cels. – mit in u. Akk., umorem in caput, Cels.: aquam intus in uterum, Cels.: in se caliginem, Plin.

    b) zusammenziehen, beiziehen = versammeln, sammeln, vereinigen, gew. leb. Wesen (Ggstz. dissipare, dispergere), captivos, Liv.: agrestes, Ov.: serpentes, Plin.: muscas, Plin.: undique fontes, Ov.: iumenta et camelos a Susis, Curt. – dispersos cives in unam urbem, Val. Max. – v. lebl. Subjj., contraxit eos non officii modo cura, sed etiam studium spectaculi, Liv. – Insbes.: α) (als milit. t. t.) Truppen, Schiffe usw. beiziehen, an sich ziehen, u. (mit u. ohne in unum locum, in unum) auf einen Punkt zusammenziehen, vereinigen, konzentrieren, auxilia, Suet. u. Iustin.: exercitum, Vell.: copias, Nep.: equitum et peditum copias, Pompei. in Cic. ep.: praesidia, quae in Umbria sunt, Pompei. in Cic. ep.: naves circiter LXXX cogere contrahereque, Caes.: magnam classem, Nep. – copias subito, Nep., celeriter, Nep. – undique exercitum, Liv., omnes copias, Curt., naves, Liv., od. auxilia a finitimis, Iustin.: ex omnibus oppidis copias, Pompei. in Cic. ep.: ex finitimis regionibus cohortes ex delectibus Pompeianis, Caes. – auxilia in Graecia, Iustin.: copias ad Bononiam, Suet. – illuc od. eo suas copias, Nep.: onerarias naves ex omni Graeciae ora eodem, Liv.: Luceriam omnes copias, Cic.: Veios ingentem exercitum, Liv.: in una castra decem legiones, Vell.: exercitum od. impedimenta in unum locum, Caes. u. Liv.: omnes od. omnia in unum, Liv. u. Cic.: dispersos milites in unum, Sall. – veteranos in suum auxilium, Suet.: naves ad exercitum traiciendum, Liv. – β) zur Unterredung, zur Beratung, zur Versammlung zusammenbringen, versammeln, kommen lassen, Scipionem et Hasdrubalem ad colloquium dirimendarum simultatium causā, Liv. – domum fidissimos amicorum, Iustin.: praefectos copiarum in praetorium, Curt.: in unum omnes copias ducesque, Liv. – bes. den Senat (b. Cic. cogere), pauci tantum patrum, quos casus obtulerat, contracti a consulibus, Liv.: senatus (Romanus) edicto contrahitur, Val. Max.: c. senatum (= βουλήν) in gymnasio, Iustin.: decuriones, Plin. ep. – γ) zu einer Korporation vereinigen, verbinden, ii, qui in idem contracti fuerint, Traian. in Plin. ep. 10, 34 (43), 1.

    c) einsammelnd zusammenbringen, zusammentragen, sammeln, omnis generis commeatum, Suet.: aurum, Plin.: exemplaria, Suet.: haec vetera (diese alten Schriftstücke), Tac. dial.: undique libros, Suet.: plures domos emptionibus per procuratores, Vell. – Insbes.: α) Früchte usw. zusammen-, einbringen, einheimsen, apes mella contrahunt, Plin.: venenum aliud ex radicibus herbarum contrahitur (vegetabilisches), aliud ex animalibus mortiferis reservatur (animalisches), Ps. Quint. decl. – β) Geld zusammenbringen, aufbringen, einnehmen, bes. als Erlös, c. pecuniam (Ggstz. erogare), Val. Max. – m. ex u. Abl., pecunia per quaestorem populi Romani ex praeda vendita contracta, Gell.: pecuniam ex viatico amicorum ipsiusque Caesaris, Tac.: ex pretio viridis olei plus quam multitudine mali nummorum contrahitur, Col. – m. Dat. (wozu?), pecuniam, quam tuae saluti contraxeram, Sen.

    2) übtr.: a) Gemüter zusammenbringen, in der Zuneigung vereinigen, contrahit celeriter similitudo eos, Liv.: illa (Venus) rudes animos hominum contraxit in unum, Ov.

    b) eines Verbindung zusammenbringen, herbeiführen, α) eine freundschaftliche od. verwandtschaftliche knüpfen, eingehen, v. lebl. Subjj., c. amicitiam, Cic. de amic. 48 u. (mit Ggstz. dissipare discordiam) Cic. de amic. 24: vinculum amicitiae, Val. Max. 4, 7 in. – v. Pers., c. matrimonium (Ggstz. matrimonium solvere, dimittere), Iustin. u. Suet.: affinitas inter Caesarem et Pompeium contracta nuptiis, Vell. – β) eine geschäftliche Verbindung eingehen, abschließen, in etw. sich einlassen, rem, rationem, negotium, Cic.: emptionem ac venditionem, ICt.: res contractae, Verträge, Cic.: male contractae res, mißliche Umstände, in die wir verfangen sind, Cic. – m. cum u. Abl. od. m. inter se, cum multis res rationesque contractae, Geschäfts- u. Handelsverbindungen, Cic.: c. magnam rationem cum Mauritaniae rege, Cic.: c. nihil cum alqo, sich mit jmd. nichts zu schaffen machen, Cic.: res inter se c. emendo, vendendo, mutuum dando, Liv. – u. ohne Objekt, is qui od. ii quibuscum contrahebat, sich (in ein Geschäft) einließ, Cic.: neque si tecum agas aliquid neque si cum altero contrahas, vacare officio potes, Cic.

    c) einen Zustand jmdm. od. sich zuziehen, herbeiführen, verwirken, α) übh.: aes alienum u. aes alienum novum, Cic.: aes alienum in popina, Cic., od. luxu, Curt.: aes alienum cum creditore, Sen. – a nostra persona benevolentiam, von seiten unserer Person W. gewinnen, Cornif. rhet.: bellum, Liv.: alci od. sibi bellum cum alqo, Liv.: causas bellorum et bella, Mela. – causam certaminis cum alqo, Liv.: mortis sibi causam, Plin.: contracto iam inter Aetolos et Trallos certamine, sich entsponnen hatte, Liv.: clades suā temeritate contracta, Liv.: c. culpam, ICt. (u. so ea est contracta a nobis culpa, ut etc., Cic. ad Att. 11, 24, 1). – in maximis lucris paulum aliquid damni (v. Kaufhandel), Cic. – inimicitias domui, Quint.: plurimum invidiae alqā re, Suet.: numinis iram sibi, Ov. – aliquid litigii inter hos duos, Plaut.: lites, Plaut. u. Cic. – malum culpā, Cic.: molestias liberalitate suā, Cic. – necessitates ad bellum cum Romanis, Liv.: contrahitur mihi negotium, ich werde in Verlegenheit gebracht, Cic.: c. nefas celanda effando, Liv.: c. noxam, Schaden nehmen, Col. u. Apul.: odium hoc facinore, Vell.: tantum odium immoderati imperii crudelitate, Iustin. – incerti, morando an veniendo plus periculi contraherent, Liv.: conscientia contracti culpā periculi, Liv.: c. peregre habitando in singulas noctes tantum sibi reique publicae piaculi, verwirken, Liv.: c. sibi poenam, Hirt. b. G.: c. porcam, als Strafe verwirken, Cic. – c. rixam ex occursu, Vell. – v. lebl. Subjj., si mercatura quaestuosa in maximis rebus aliquid damni contraxerit, Cic.: apud Lacedaemonios virtus Alcibiadis plus invidiae quam gratiae contraxit, Iustin.: eiusmodi res et invidiam contrahunt in vita et odium in oratione, si inconsiderate tractes, Cornif. rhet.: si causae turpitudo contrahet offensionem, Cic.: illa, quae rabie contracta toleravimus, Sall. fr. – β) physische Übel zuziehen, herbeiführen, αα) an andern, v. lebl. Subjj., multorum dierum inopia contraxerat pestem, Iustin.: tristitia, quam videtur bilis atra contrahere, Cels. – ββ) an sich, sich zuziehen, v. Pers., stranguriae morbum, Plin.: cruditatem illic (dort = beim Mahle), Quint.: valetudinem adversam ferventissimis aestibus, Plin. ep.: dolor capitis vel vino vel cruditate contrahitur, Cels.: tussis multis modis contrahitur, Cels. – c. morbum ex aegritudine od. ex dolore, Iustin.: causam valetudinis ex profluvio alvi, Suet.: saginam corporis et valetudinem oculorum ex nimia luxuria, Iustin. – v. Lebl., situm aut mucorem (v. Essig), Col.: ne situ penora mucorem contrahant, Col.

    II) nach innen, verkürzend, verengernd, verdichtend zusammenziehen, 1) eig.: a) verkürzend zusammenziehen, einziehen, α) die Gliedmaßen usw. am Körper, αα) übh.: c. membrum (Ggstz. porrigere, extendere, Cic. u. Cels.: collum, cerviculam (Ggstz. tendere, extendere), Cic. u. Quint.: supercilia (Ggstz. remittere), Quint.: manum celeri motu (Ggstz. explicare), Quint.: tres digitos (Ggstz. explicare), Quint.: medium digitum in pollicem explicitis tribus, Quint.: digitos in pugnum, Plin.: crura, Ov.: brachia alci, für jmd. (um ihm Platz zu machen), Verg.: labra nimium, Cels.: rictum, Lact.: frontem, in Falten ziehen, vor Unwillen, Kummer usw. (Ggstz. frontem exporrigere, explicare, remittere; zuw. auch Ggstz. gaudere), Plaut., Cic., Quint. u. Plin. ep.: u. so vultum, Ov. – bina cornua, v. den Schnecken (Ggstz. protendere), Plin.: pinnarum oculos in acervum, v. Pfau (Ggstz. expandere colores), Plin.: habiliora sunt corpora, quae in arma (Rüstung) sua contrahi possunt (sich einschnüren lassen), quam quae superfunduntur (darüber hinausgehen), Sen. – u. se contrahere, sich zusammenziehen, sich verengern, zB. contrahit se millepeda tactu, Plin.: u. (Ggstz. se dilatare) tum pulmones se contrahunt aspirantes tum respiratu dilatant, Cic. – u. Passiv contrahi medial, sich zusammenziehen, sich verengern, nervi musculique contrahuntur (Ggstz. in suum locum veniunt), Cels.: contrahitur rictus, Ov.: cum spiritus (Atem) timore contrahitur, Sen.: u. Ggstz. dilatari, zB. stomachi partes eae, quae sunt infra id quod devoratur, dilatantur; quae autem supra, contrahuntur, Cic.: u. Ggstz. diffundi, zB. tumor frigore omni contrahitur, calore diffunditur, Cels.: und Ggstz. distendi (aufgetrieben werden), ovis sanguinariam herbam pasta toto ventre distenditur contrahiturque, Col. – contractum aliquo morbo bovis cor, Cic. de div. 2, 37. – contractum genibus tangas caput, so das du zusammengekauert mit den Knien den K. berührst, Hor. sat. 2, 7, 61: und so gravissimo frigore solus atque contractus vigilabit in lectulo, Hieron. epist. 53 (dagegen Hor. ep. 1, 7, 12 contractus leget, eingezogen, ungestört). – ββ) (besond. als mediz. t. t.) krampfhaft zusammenziehen, einziehen, bes. Passiv contrahi medial = sich zusammenziehen, sich einziehen, sich vor Krampf krümmen, sowohl momentan, saepe crura manusque contrahuntur, Cels.: ubi aegro crura contrahuntur, Cels.: contractis membris clamitans se vivere, Suet. – als dauernd, nervi qui contrahuntur, gelähmte Sehnen, Cels.: contracti aliquo morbo nervi, Cels.: recenti cicatrice contracti articuli, Cels.: contracti cruris aridi nervi, Sen. – Partiz. subst., contractī, ōrum, m., Gelähmte, Arnob. 1, 48. – β) andere Ggstde.: αα) übh.: appropinquante manu folia (v. einem Kraute), Plin.: arcum, spannen, Iuven. – ββ) als naut. t. t., c. vela, die S. einziehen, reffen, bildl. = sich im Glücke mäßigen, s. Cic. ad Att. 1, 16, 2. Quint. 12. prooem. § 4. Hor. carm. 2, 10, 23. – γγ) als t. t. der Baukunst, zusammenziehen, verjüngen, columnam, Vitr. 4, 3, 4 (vgl. 3, 3, 12 u. 4, 7, 2): pyramis XXIV gradibus in metae cacumen se contrahens, Plin. 36, 31.

    b) verdichtend zusammenziehen, α) Wunden usw., vulnera, cicatrices, Plin.: fibulae oras vulneris paulatim contrahunt, Cels. – β) den Stuhlgang hart machen, verstopfen (Ggstz. solvere), alvum, ventrem, Cels.: in senectute alvus contrahitur, tritt Verstopfung ein, Cels. – γ) Gliedmaßen starr-, steif machen, v. Frost, Todeskälte, gew. Partiz. contractus = starr, steif, digitus torpens contractusque frigore, taub u. steif durch Fr., Suet.: vermes rigore contracti decidunt, Col.: mori contractam cum te cogunt frigora (die Mücke im Winter), Phaedr. – u. v. Frost selbst, contracto frigore pigrae, träg von starren- der Kälte (von den Bienen), Verg. georg. 4, 259; vgl. pigrum est enim contractumque frigus, Sen. de ira 2, 19, 2. – δ) eine Flüssigkeit zusammenziehen, gerinnen machen, lac, Plin.: sanguinem, v. der Furcht (Ggstz. diffundere), Gell.

    2) übtr.: a) räumlich zusammenziehen, verkürzen, verengern, diffunditur mare latissimum iterumque contrahitur, Mart. Cap.: c. castra (milit. t. t., auch mit dem Zusatz in exiguum orbem), Caes. u. Liv.: lacum, Plin. ep.: spatia orae magis magisque (v. Hispanien), Mela: contracta aequora iactis in altum molibus, Hor.: c. lucis iter (v. der Sonne), Prop.: orbem (v. Monde), Ov.: umbras (v. Tage), Ov.: horrida tempestas contraxit caelum, verengte (für den Augenschein) den Horizont, d.i. umhüllte, umnachtete den H., Hor. epod. 13, 1.

    b) der Zeitdauer nach verkürzen, abkürzen (Ggstz. extendere), tempus epulandi, Plin. pan.: tempora dicendi, Quint.

    c) Rede u. Schrift zusammenziehen, zusammenfassen, verkürzen, kürzer sprechen, kurz ausdrücken, kurz fassen (Ggstz. extendere, dilatare), poëta inusitatius contraxerat meûm factûm pro meorum factorum, Cic.: orationem aut ex verbo dilatare aut in verbum contrahere, Cic.: sit nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, Quint.: c. nomina, verba, Cic.: mollia vocabula et Graeca ad lenitatem versus contrahere, extendere, inflectere (v. Homer), Plin. ep.: ut breviter contraham summam, Quint.: rerum notitia in artum contracta, Vell.: c. praecepta in unum, Ov.: quaelibet ex iis artibus in paucos libros, Quint.: opus in minores gyros, Stat.

    d) dem numerischen usw. Umfang nach in die Enge zusammenziehen, einschränken, beschränken, ermäßigen, α) übh.: c. universitatem generis humani eamque gradatim ad pauciores, postremo deducere ad singulos, Cic.: ea contrahere in angustumque deducere, Cic. – u. scherzh., res tuae ita contractae, ut ›nec caput nec pedes‹, zusammengewickelt (= verwickelt), Cic. ep. 7, 31, 2. – β) Affekte: appetitus omnes contrahere sedareque, Cic.: cupidinem, Hor.

    e) Gemüt, Herz, Mut einengen, beengen, beklommen machen, pressen, c. animum (Ggstz. remittere), Cic.: animum c. ac demittere, Cic.: cui non animus formidine divûm contrahitur? Lucr.: cuius non contractum sollicitudine animum illius argutiae (kluge Einfälle) solvant? Sen. – u. übtr. auf die Pers., tum (sol) quasi tristitiā quādam contrahit terram tum vicissim laetificat, Cic.: ut et bonis amici (des Fr.) quasi diffundantur et incommodis contrahantur, daß man sich (das Herz) sowohl durch das Glück des Freundes erweitert als durch seine Unannehmlichkeiten beengt fühlt, Cic.

    lateinisch-deutsches > contraho

  • 13 despector

    dēspector, ōris, m. (despicio), der Verächter, Tert. adv. Marc. 2, 23: numinis, Anthol. Lat. 21, 175 R.

    lateinisch-deutsches > despector

  • 14 horror

    horror, ōris, m. (horreo) = φρίξ, φρίκη, das »Rauhwerden«; dah. I) v. Lebl.: 1) das Starren, a) eig., das Aufstarren einer vorher glatten Oberfläche, vom »heftigen Aufwallen, Wellenschlag« des Meeres, pontus non horrore tremit, Lucan. – vom »Erbeben« des Erdbodens, commissam aciem secutus ingens terrae tremor; nisi illum horrorem soli virorum discursus et mota vehementius arma fecerunt, Flor. – b) übtr., die Rauheit, ille horror dicendi, jene rauhe Sprache, Quint. 8, 5, 34. – 2) das Emporstarren-, Sich-Aufsträuben der Haare, nec ullo horrore comarum terribilis, Val. Flacc.: poet., nullo horrore comarum (des Laubes) excussae laurus, Lucan. – 3) die starrende Höhe eines Gebirges, par horrore, par vertice, par ille nivibus Alpinis Pyrenaeus, Flor. Verg. or. an poët. p. 107, 23 H. – II) von Menschen: 1) das Zusammenfahren (so daß einen die Gänsehaut überläuft), der Schauer, Schauder, vor Kälte, der Frostschauer, bes. wie φρίκη = »Fieberschauer, Fieberfrost, Schüttelfrost« (vgl. Cels. 3, 3), a) eig.: horror validus, Cels.: horrores frigidi, Plin.: horrores febrem praecedentes, Scrib. Larg.: febrium cum horrore et multa membrorum quassatione, Sen.: aquilo horrores excitat, Cels.: horror atque etiam febricula permanet, Cels.: Atticam doleo tam diu: sed quoniam iam sine horrore est, spero esse, ut volumus, Cic. – bei leidenschaftlicher Aufregung, bes. bei Furcht, Angst usw., tremulus maestis orietur fletibus h., Prop. (u. so Ov. met. 9, 345, indem in den Ästen noch menschl. Gefühl war): ciere horrorem membris, Lucr.: mihi frigidus horror membra quatit, gelidusque coit formidine sanguis, Verg. – b) meton., von dem, was Schauer verursacht, nix et caerulei Boreae ferus abstulit horror, Frostschauer, Kälte, Val. Flacc.: multifidus ruptis e nubibus horror effugit, poet. vom Hagel, Val. Flacc.: validi ferri naturae frigidus h., des Eisens mächtige Natur, sein kalter Schauder, Lucr.: serrae stridentis acerbus h., scharfes, durchschauerndes Geräusch, Lucr. – 2) der Schauder = a) das sich durch Stocken des Blutes, Sträuben des Haares, Stierheit des Blicks usw. kundgebende Grausen, Entsetzen (griech. φρίκη), ea res me horrore afficit, Plaut.: di immortales, qui me horror perfudit, Cic.: horror ingens spectantes perstringit, Liv.: me luridus occupat horror, Ov.: incertis lymphata horroribus urbs, Stat.: horror est mit Infin., quod spectare... quoque horror est, was schauerlich mit anzusehen ist, Plin. 28, 4. – meton., der Schrecken, v. Pers., Scipiades, belli fulmen, Carthaginis h., Lucr. 3, 1032; vgl. Val. Flacc. 1, 744: v. einer Botschaft, interea patrias saevus venit horror ad aures, die Schreckensbotschaft, Val. Flacc. 8, 134. – b) der heilige Schauer vor der Gottheit u. allem Heiligen, die heilige-, ehr furchtsvolle Scheu (vgl. die Auslgg. zu Lucan. 3, 411), hic numinis ingens h., Val. Flacc.: arboribus suus h. inest, Lucan.: animos horrore imbuere, Liv.: perfusus horrore venerabundusque, Liv. – c) v. Schauer der Freude, der Wonneschauer, laetus per artus horror iit, Stat. Theb. 1, 494. – u. so vom Schauer freudiger Bewunderung, his ibi me rebus quaedam divina voluptas percipit atque horror, quod sic natura etc., Lucr. 3, 29 sq.

    lateinisch-deutsches > horror

  • 15 merces [1]

    1. mercēs, ēdis, Genet. Plur. ēdum, f. (mereo u. merx), der Verdienst, I) = der Lohn, die Belohnung, der Preis für etwas (griech. μισθός), 1) im allg.: a) im guten Sinne, diurna, Tagelohn, Hor. u. Edict. Diocl.: operae, Cic.: manuum mercede inopiam tolerare, Sall.: conducere alqm mercede, Cic. u. Nep., diurnā mercede, Hor.: tanti operis mercedem negare, Ov.: mercedem solvere, Iuven.: repraesentare pro opera dignam cuique mercedem, Suet.: mercedem reddere operario, Augustin.: melius habent mercede delinquere quam gratis recte facere, Sall. fr.: non aliā mercede bibam, Bedingung, Hor.: sine mercede, umsonst, für die Langeweile, Phaedr. – Sprichw., unā mercede duas res assequi, mit einer Klappe zwei Fliegen schlagen, Cic. Rosc. Am. 80. – b) im üblen Sinne, Lohn, Sold, Sündengeld, m. proditionis, Tac. u. Curt.: lingua astricta mercede, Cic.: mercedem accipere ab alqo, Cic.: magnā mercede pacisci cum alqo, ut etc., Liv.: pretio atque mercede minuere maiestatem rei publicae, Cic.: priusquam infanda merces (das heillose Kaufgeld) perficeretur, Liv. – 2) insbes.: a) das Honorar, der Gehalt des Lehrers, das Lehrgeld (s. Savaro Sidon. epist. 5, 7. p. 319), mercede docere, Cic.: pueros grandi mercede docere, Auson.: non umquam de mercedibus pacisci, Suet.: quanta merces rhetori est data, Cic.: duplices mercedes exigere ab iis, Quint. – b) der Sold des Soldaten, mercede milites conducere, Liv. (dah. pedites mercede conducti, Söldner zu Fuß, Curt.): mercede militare, Liv. u. Curt., apud alqm, Liv. (dah. mercede militantes, Mietsoldaten, Liv.): Germanos mercede arcessere, Caes. – 3) übtr., euphem. (wie μισθός), a) der Lohn = die Strafe, temeritatis, Liv.: spreti numinis, Liv. – b) der Preis, das Lehrgeld = Schaden, Nachteil usw., istuc nihil dolere non sine magna mercede contingit, kann nur um einen schweren Preis erkauft werden, Cic.: mercede suorum, zum Nachteil, zum Unglück der Ihrigen, Verg. – – II) = der Zins, die Einkünfte aus Häusern, Äckern, Geld usw., praediorum, Cic.: insularum, Miete, Cic.: mercedes habitationum annuas conductoribus donare, Mietzins, Caes.: publicanos tertiā mercedum parte relevare, Pachtgeld, Suet.: quinas hic capiti (Kapital) mercedes exsecat, schindet 5 Prozent (monatl.) aus dem Kapital heraus, Hor. – euphem., magnā quidem res tuas mercede colui, um schweren Pacht zwar habe ich dein Gut benutzt, Sen. de tranqu. anim. 11, 3. – / Nbf. mercis, Nomin., Itala Matth. 10, 24: Akk. Sing. mercem bei Claud. VI. cons. Hon. 578. Commod. instr. 2, 30, 6: Plur. merces, Commod. apol. 919.

    lateinisch-deutsches > merces [1]

  • 16 obstupefacio

    ob-stupefacio, fēcī, factum, ere, betäuben, erstarren machen, Passiv obstupefīo, factus sum, fierī, betäubt werden, erstarren, Partiz. Perf. = betäubt, erstarrt, gefühllos, abgestumpft, I) physisch: ut amissā mente (Besinnung) obstupefieret ac paulatim per maerorem deficiente animo concĭderet, Dict. 4, 21: subito deinde ex nimio haustu rigoris obstupefactis nervis et torpore hebetatis artubus, Val. Max. 3, 8. ext. 6: Macedo miles nimio frigore obstupefactus, Val. Max. 5, 1. ext. 1. p. 223, 7 H. – II) geistig, a) betäuben, erstarren machen, nisi metus maerorem obstupefaceret, übertäubte, Liv. 25, 38, 3: obstupefacto voluptatibus corde, das Herz durch Wollust verhärtet war, Treb. Poll. Gallien. 9, 3. – b) die Besonnenheit benehmen (entreißen), stutzig machen, bestürzt machen, in Staunen od. in Bestürzung versetzen, in Schrecken setzen, ita eum tum timidum illic obstupefecit timor, Ter.: Britannos quoque visa classis obstupefaciebat, Tac.: obstupefecit ea alacritas ducem Romanum, Tac.: in furore obstupefacies gentes, Vulg.: Gallos quoque velut obstupefactos miraculum victoriae tam repentinae tenuit, Liv.: obstupefactus et attonitus prosilit, Prud. – m. Abl. (durch, über), ipso miraculo audaciae obstupefecit hostes, Liv.: tametsi novo spectaculo obstupefacti erant, überrascht worden waren, Val. Max.: non obstupefactus ac perterritus (stutzig u. scheu gemacht) meā diligentiā, Cic.: obstupefactis hominibus ipsā admiratione, Cic.: obstupefacti audaciā Romanorum, Liv.: velut numinis occursu obstupefactus, Sen.

    lateinisch-deutsches > obstupefacio

  • 17 occursus

    occursus, ūs, m. (occurro), das Entgegenkommen, das Begegnen, die Begegnung, das Stoßen auf, omnium hominum, der Zulauf, Vell.: philologiae occursibus non interesse, Mart. Cap.: mustelae, Amm.: vacuae occursu hominum viae, Liv.: contractā ex occursu rixā, Vell.: velut numinis occursu obstupefactus, Sen.: occursu (durch das Herbeieilen) satellitum inhiberi, Curt.: u. so occursu militum (durch herbeigeeilte Soldaten) obsaeptum esse, Liv.: ex occursu, Suet.: revereri occursum, non reformidare, Plin. ep.: alcis occursum vitare, Tac. – v. Lebl., stipitis occursu, Anstoßen, Ov.: fraterni occursus (solis), Sen. Vgl. die Stellensammlung bei Mahne Misc. 2, 56 sqq.

    lateinisch-deutsches > occursus

  • 18 ordo

    ōrdo, inis, m. (ordior), I) die Reihe, Ordnung, A) im allg.: olivarum, Cic.: duplex dentium, Val. Max. u. Plin.: longus vehiculorum, Sen.: longus funebrium pomparum, Ps. Quint. decl.: arbuscula in ordinem ponere, Varro: vites ordine ponere, Verg.: arbores serere in ordines, Varro. – ordine, α) der Reihe nach, Punkt für Punkt, bis ins einzelne, Komik. u. Cic. β) ordnungsmäßig, wie sich's gebührt, gehörig, Plaut. u. Cic. (s. Wagner Ter. heaut. 706. Lorenz Plaut. Pseud. 655): verb. recte et (od. atque) ordine, Sall. u. Liv. – ex ordine, α) nach der Reihe u. Ordnung, Ter. u. Cic. β) in einem weg, Verg. γ) sofort, sogleich, Verg. – in ordinem, Cic., od. in ordine, Verg., nach der Reihe, -Ordnung: nullo ordine, ohne Ordnung, ungeordnet, nicht in Reih u. Glied gestellt, Caes. – extra ordinem, α) außer der Reihe u. Ordnung, außerordentlich, alci provinciam decernere, Cic.: provincia data est, Suet. β) außerordentlich, ungemein, Cic. γ) außerordentlich, zufälligerweise, Quint. δ) wider alle Ordnung, -Gewohnheit, -Sitte, Cic. – ordine se vocante, als ihn die Reihe traf, Macr. sat. 2, 2, 12. – B) insbes.: 1) die Reihe Bänke od. Sitze, v. Ruderbänken, Verg. u. Plin.: in quattuordecim ordinibus sedēre, auf den vierzehn Reihen Bänken sitzen, Ritter sein (denn ihre Sitze im Theater hießen quattuordecim ordines), Cic. – 2) als milit. t. t. = Glied, Reih und Glied, ordines explicare (ausbreiten), Liv.: ordine egredi, aus R. u. Gl. treten, Sall.: u. so excedere ordinem agminis, Liv.: ordinem u. ordines commutare, die Front verändern, Sall.: servare ordinem, Liv., ordines, Caes.: observare ordines, Sall.: ordines restituere, Sall.: ordines turbare, Liv.: Romanorum ordines conturbare, Sall.: ordines perrumpere, Liv.: ordines pugnantium dissipare, Liv. – u. ein Glied, Zug, eine Zenturie, Kompanie, ordinem ducere, eine Kompanie befehligen, Zenturio (Hauptmann) sein, Caes. u.a.: honestum ordinem in Algido ducere, Zenturio von höherem Range sein, ein höheres Kommando haben, Liv. – alqm in ordinem cogere, s. cōgono. II, 2, a (Bd. 1. S. 1248): meton.: a) die Zenturionenstelle, Hauptmannsstelle, Caes. u. Liv. – b) der Hauptmann selbst, ordines primi, Hauptleute von den ersten Kompanien (der hastati, principes und triarii, die in zehn solche ordines oder centuriae eingeteilt gewesen zu sein scheinen: also ordo = der dreißigste od. sechzigste Teil einer Legion), Caes. u. Liv. – 3) der Stand, a) die Klasse der Bürger (in Rom Senatoren-, Ritter- u. Plebejerstand), ordo amplissimus od. senatorius, der Senatorenstand, Cic.: so auch hic ordo, Senat, Kollegium (des Senates), Cic. Cat. 1, 20: in Kolonien u. Munizipien, ordo Mutinensis, Tac.: ferner ordo equester, Ritterstand, Cic.: ordo pedester, die Klasse der Bürger, die zu Fuß dienen, Liv. – b) übh., der Stand, die Klasse, Abteilung, publicanorum, libertinorum, scribarum, Cic.: sacerdotum od. sacerdotalis, Eccl.: matronarum, Val. Max.: homo mei loci atque ordinis, von meinem Range u. Stande, Ter. – u. der Rang, die Stellung, mearum rerum ordo, die meinen Vermögensverhältnissen angemessene St., Plaut: scis ordine ut aequomst tractare homines, jeden nach seiner Stellung u. Lage, Plaut.: illa (luxuriae spolia) per ordinem (nach der Rangordnung) expandere (Ggstz. in unum acervum dare), Sen. – II) die Ordnung, Reihenfolge, gehörige Aufeinanderfolge, ordentliche Einrichtung, -Beschaffenheit, A) eig.: rerum, Cic.: ordo annalium, die R. der Begebenheiten in den Annalen, Cic.: vicissitudines rerum atque ordines, Wechsel u. Aufeinanderfolge in der Natur, Cic.: cetera nomina in ordinem referre, in ihrer O. eintragen, Cic.: in ordinem se referre, wieder in Ordnung kommen, Cic.: res in ordinem adducere, in Ordnung bringen, Cic.: in ordinem redigere, s. redigono. II, B, a: servare ordinem in sententiis rogandis, Cic.: servare hunc ordinem laboris quietisque, Liv.: ordinem conservare od. tenere, Cic.: ordinem sequi, Cic.: ordinem immutare, Cic.: explicare ordines temporum, die Begebenheiten chronologisch ordnen, Cic. – B) übtr.: 1) die Verfassung, der Zustand, Plaut. trin. 451. – 2) die Verordnung, Einrichtung, magni numinis, Manil. 1, 531.

    lateinisch-deutsches > ordo

  • 19 praestigia

    praestīgia, iae, f. (Quint. 4, 1, 77. Exc. Charis. 550, 9), häufiger Plur. praestīgiae (praestrīgiae), iārum, f. (praestringo, s. Ps. Ascon. Cic. div. in Caec. 46. Isid. orig. 8, 9, 33), Blendwerke, Gaukeleien, Plaut., Cic. u.a.: oculorum, Lact.: verborum, leerer Wortschwall, Cic.: philosophari se dicentium, Gell.: nubium, die Truggestalten der Wolkenbildungen, Apul.: has omnes simulati numinis praestigias revelabo, Lact. – / praestĭgĭae gemessen bei Alcim. Avit. poëm. 5, 472. – Die ältere Form praestrigiae, Plaut. capt. 524 Sch. Caecil. com. 209 R.2 (und in derselben Stelle bei Cic. de nat. deor. 3, 73 ed. Mueller) u. bei Fronto ad M. Caes. 1, 5. p. 13, 1 N. im cod.

    lateinisch-deutsches > praestigia

  • 20 protego

    pro-tego, tēxī, tēctum, ere, I) vorn bedecken, 1) eig.: tabernaculum hederā, Caes.: alqm scuto, Caes.: protectae porticus, Colum. – poet. m. Acc. resp. = an od. auf usw., protecti corpora scutis, Verg.: protecta umeros rutilis capillis, Ov.: protectus hominem equumque, sich (damit) den Menschen- und Pferdeleib bedeckend, Ov. – 2) übtr.: a) bedecken, beschützen, iacentem, Cic.: regem, Liv.: alqm precibus, Tac.: alqm ab armis Romanis, Tac.: alqm adversus criminantes, Tac.: alqm ab impetu bestiarum, Sen.: favore numinis protectus ab ira alcis, Lucan.: status protectus, gesicherter, Cod. Iust. – b) abhalten, hiemes, Stat. silv. 3, 1, 121. – c) bedecken, verhehlen, verbergen, insidias risu, Iustin.: nequitiam supercilio truci, Vell. – II) prägn., an etw. ein Vordach-, ein Wetterdach anbringen, -anlegen, aedes, Cic. top. 24: absol., in suo (an seinem Hause) prot., Ulp. dig. 9, 2, 29. § 1: servitus protegendi, Gaius dig. 8, 2, 2.

    lateinisch-deutsches > protego

См. также в других словарях:

  • numinis — numìnis, ė (ž.) adj. (2) 1. namuose daromas, namų darbo, naminis: Numìnis darbas nebengtas y[ra] Brs. Paklotės dar tebėr numìnės Grd. Nėkas nebtrokšta numìnių drabužių Vkš. Pradėjom numinès liekarstes duoti Kl. Numìniums žoleliums gydos Krš …   Dictionary of the Lithuanian Language

  • INVOCATIO Numinis — vide infra ubi de Precibus …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NUFECE — numinis fecerunt …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • DII — ingenii ab Unius notitia exerrantis figmentum, tot fuêre apud Gentiles, quot deprehendêrunt vel usui suo, vel terrori, vel admirationi apta instrumenta; omisso Eo, qui solus horum Auctor, naturâ suâ invisibilis, per visibilia haec sua opera ipsis …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SOL — Phoenicibus olim Η῏λ, El, teste Serviô, In l. 1. Aen. v. 646. qui de Belo Phoenice, unde creta Dido, loquens, Omnes, inquit, in illis, partibus Solem colunt, qui ipsorum linguâ Hel dicitur; unde et Η῞λιος: η in ω discedente, et spiritu, in… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ZELOTAE, a ZELO dicti sunt — His in veter. Hebraeorum Republ. ius erat, pro atrocitate in Numen Sanctissimum Populique sanctiora facinoris, peccantem, citra figuram iudicii, nedum in ius vocationem, statim obruere et morte mulctare. Misna, Qui sacrilegium commiserat (ex… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Codex Las Huelgas — Codex de Las Huelgas. El Codex Musical de Las Huelgas (Burgos, Monasterio de Las Huelgas, Codex IX) o simplemente el Codex Las Huelgas (Hu) es un manuscrito medieval copiado a comienzos del siglo XIV en el monasterio cisterciense de monjas de… …   Wikipedia Español

  • Novensiles — Ancient Roman religion Marcus Aurelius (head covered) sacrificing at the Temple of Jupiter …   Wikipedia

  • Liste de locutions latines — Cet article contient une liste de locutions latines présentée par ordre alphabétique. Pour des explications morphologiques et linguistiques générales, consulter l article : Expression latine. Sommaire  A   B … …   Wikipédia en Français

  • Епархия Джамму-Шринагара — Dioecesis Iammuensis Srinagarensis Главный город Джамму, Индия Страна …   Википедия

  • numinos — nu|mi|nos 〈Adj.〉 göttlich, einen ehrfürchtigen Schauer erregend [zu lat. numen „göttl. Macht, göttl. Walten, Wirken“] * * * nu|mi|nos <Adj.> [zu lat. numen (Gen.: numinis), ↑ Numen] (Theol.): (in Bezug auf das Göttliche) schaudervoll u.… …   Universal-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»